Sposób na wyższe zaufanie społeczne

We wskaźnika zaufania społecznego po stronie "ufam" znajdują się kraje skandynawskie, po stronie "nie ufam" kraje Europy centralnej i wschodniej. I tak już od lat. Obszarem, który skupia brak zaufania i transparentności są zamówienia publiczne.

Zamówienia publiczne są głównym źródłem korupcji, która nadal stanowi poważny problem w Republice Czeskiej i wielu innych krajach na świecie. Czechy zajmują 47. miejsce w rankingu Percepcji Korupcji (CPI 2016), mierzącym postrzeganie korupcji w sektorze publicznym, i uzyskały wyniki poniżej średniej w porównaniu z innymi krajami europejskimi. Jak wynika z Czeskiego Centrum Badania Opinii Publicznej Czesi postrzegają korupcję, jako jeden z głównych problemów demokracji i utrzymują, że większość lub prawie wszyscy aktorzy w sektorze publicznym są skorumpowani. Artykuł opublikowany przed rokiem w The New York Times donosił „sprawy stały się tak złe, że niektórzy analitycy mówią teraz o przechwytywaniu państwa – gdzie wszystkie główne instytucje państwowe są skutecznie w rękach skorumpowanych polityków i nietykalnych oligarchów. Problem wkracza na jeszcze bardziej krytyczny etap, gdy przywódcy o nastawieniu autorytarnym wykorzystują wzrost nacjonalizmu i populizmu, aby skonsolidować władzę.”

Ashoka Fellow Jiří Skuhrovec postanowił przyjrzeć się zamówieniom publicznym i wraz ze swoim zespołem stworzył zIndex narzędzie, które pokazuje pełen obraz zamówień publicznych. Każdy może teraz zobaczyć jak efektywnie lub nie, samorządy i instytucje publiczne zarządzają pieniędzmi publicznymi.  zIndex nie mierzy korupcji, czy niegospodarnych zachowań, ale wysokie pozycje w zIndex’ie oznaczają, że w procedurach nie pozostawiono przestrzeni na takie praktyki. Niska pozycja natomiast nie oznacza, że do nieprawidłowości dochodzi, a że może dochodzić i należałoby temu zapobiegać.

Czesi mogą przyglądać się rankingom regionów, dużych i małych miast, szpitali, urzędów. Ci, którzy osiągają najwyższe wyniki są stawiani za przykład do naśladowania. Dziennikarze opisują dobre praktyki, wskazują, inspirują, zachęcają. Obywatele mogą też nie tylko oglądać, ale i rozliczać. Dlaczego w latach dzisiaj w porównaniu z latami 2013-2015 nic się nie zmieniło? Dlaczego moje miasto spadło w rankingu?

Jiří Skuhrovec jest świadomy siły politycznej swojego narzędzia i umiejętnie je wykorzystuje. Uważa on także, że od jawności uda się Czechom, i obywatelom innych krajów, w których wprowadzany jest zIndex, dojść do zaufania. Instytucja po instytucji, gmina po gminie, kraj po kraju.